Hard licht

In de zomer is het licht, zeker bij een strakblauwe lucht, hard en heel contrastrijk.

Verre van ideaal om mooie foto's te kunnen maken. De donkere of schaduwrijke delen zullen inktzwart worden en de lichte wittinten zien er uitgebeten uit, er is geen detail meer te zien. Ook vervlakken de kleuren vaak door de reflecties en vervuilde lucht.  

Je kunt er natuurlijk voor kiezen om (heel) vroeg op te staan of te wachten tot de zon bijna ondergaat om gebruik te kunnen maken van het zachte licht. De 1 of 2 uurtjes na zonsopkomst en diezelfde uurtjes voor zonsondergang heten niet voor niets het gouden uur!

Is het juist een bewolkte dag dan dienen de wolken als één grote softbox, welke zorgen voor een mooie zachte lichtval en dus bij uitstek prima fotografie-weer.

Niet iedereen heeft de mogelijkheid om een keuze te maken. Je hebt rekening te houden met anderen, met je werk en zelfs tijdens de vakantie zal je niet altijd op pad kunnen gaan wanneer dat qua licht het beste uitkomt. 

Gelukkig zijn er wel een paar oplossingen om toch met goede foto's thuis te komen, ook midden op de dag in hoogzomer, ondanks het harde licht. 

Het oog versus camerasensor

Het verschil tussen de lichtste en de donkerste delen in een foto wordt het 'dynamisch bereik ' genoemd.

Ons oog kan, als we aan het licht zijn gewend, tijdens hard en contrastrijk licht zowel in de lichte delen als in de donkere delen de details nog goed waarnemen. De camera heeft daar veel meer moeite mee.

Ons oog kan wel een contrast overbruggen tot 14 F-stops. De camera kan er maar 7 overbruggen.

( een F-stop is een halvering of verdubbeling van het licht dat op de sensor van je camera valt, meer daarover lees je hier). Standaard is het verschil in de lichtste en de donkerste delen van een scène 10 Fstops, de camera kan er hooguit 7 overbruggen en daarvoor moeten er  wat hulp ingeroepen worden.

Hulpmiddelen

• Het histogram: dit grafiekje laat je, nadat je de foto hebt gemaakt, zien of deze goed is belicht. De linkerkant van het histogram geven de donkere delen weer en de rechter kant de lichte delen in de foto. Komt het grafiekje links  buiten het kader dan is de foto onderbelicht. Rechts buiten het kader betekent overbelichte delen in de opname. Je kunt er voor kiezen de foto opnieuw te maken met de nodige aanpassingen (leve de digitale fotografie) of indien een niet relevant deel van de foto niet goed is belicht, het zo laten. Meer over het histogram kun je hier nalezen.

• Zet je camera op spotmeting ( kijk even in de gebruiksaanwijzing van je camera). Het licht wordt alleen gemeten op een klein gedeelte in het midden van de van de zoeker van je toestel. 

                Matrixmeting: Het glas in lood raam is overbelicht                                                       Spotmeting: Het raam is goed belicht en dat was het doel.

• Pas de compositie aan. Houdt bijvoorbeeld een lichte lucht buiten beeld of zorg er voor dat de zon anders op je onderwerp schijnt door je standpunt te veranderen.
• Landschappen en architectuurfoto's zullen het niet zo goed doen in hard licht, maar je kunt natuurlijk  ook voor de details gaan. Een bloem, een detail van een kerkdeur etc.

• Zie je bij het bewerken van de foto's onder- en/of overbelichte delen waar geen doortekening meer in zit , dan kun je als redmiddel de foto omzetten in monochroomtinten. Vaak zijn het dan juist de hoge contrasten die kracht aan je foto geven en deze interessant maken. 
• Fotografeer in RAW. Je kunt dan nog wat details in een bewerkingsprogramma terughalen zonder dat het iets aan de kwaliteit van de foto afdoet, wat bij een jpeg-kwaliteit niet mogelijk is. Uitleg over RAW en Jpeg-kwaliteit vind je hier.

De F16 - regel

Bij landschapsfoto's en/of architectuurfoto's houd je over het algemeen het diafragma klein ( groot getal). Maar op een hoog zomer dag kun je alles wel met een klein diafragma fotograferen.

Deze regel is ook wel bekend als de zonnige F16-regel en stamt uit het analoge tijdperk, in het Engels ook wel de “Basic Daylight Eposure” kortweg BDE genoemd. 

Op een zonnige onbewolkte dag werkt het als volgt: Een goede belichting van een frontaal belicht onderwerp op een zonnige dag kan gemaakt worden met diafragma f/16 en een sluitertijd van 1/ISO. Dus bij een ISO waarde van ISO 100 stel je de camera in op f/16 met een sluitertijd van 1/100.

Werk je met ISO 200 dan wordt het f/16 met een sluitertijd van 1/200. Je kunt dit ook omrekenen voor andere sluitertijd-diafragma-combinaties bij een ISOwaarde van 100:                

Is er weinig kleurverzadiging in je opname, dan kun je met de belichtingscompensatie 1 of 2 stops onderbelichten om de kleuren tot hun recht te laten komen.

Filters, flitsers en schermen

Het gebruik van een polarisatiefilter, een grijsverloopfilter en een NDfilter. Het polarisatiefilter houdt 1 of 2 stops licht tegen, je kunt één deel draaien t.o.v. het andere deel zodat het filter in de juiste hoek tot de zon zijn werk kan doen. Je kunt direct in de zoeker zien wat het filter wint aan kleurverzadiging/kleurcontrast, bovendien elimineert het reflecties. Het grijsverloopfilter heeft een donker en doorzichtig deel, het donkere deel houdt licht tegen waardoor het contrastverschil tussen de lichte delen (meestal de lucht) en de donkere delen (het landschap) wordt verminderd waardoor de camerasensor meer detail kan vastleggen. De NDfilters ( Neutral Density filters), zijn in diverse gradaties te koop. Ze kunnen 2 tot wel 12 stops licht tegenhouden en worden vaak overdag gebruikt om beweging in de foto te krijgen door lange sluitertijden die zonder dit filter niet haalbaar zijn.

Gebruik een diffuser,een reflectiescherm of invulflits om het licht tegen te houden (diffuser) of het licht juist te sturen ( reflectiescherm) en de schaduwen op te helderen (reflectiescherm of invulflits). Of, als het mogelijk is zet je model(len) in de schaduw.

Fotografeer pal tegen het licht in. Hierdoor versterk je de contrasten juist. Mooi bij laagstaande zon.

Ik hoop dat we een prachtige zomer krijgen met veel helderblauwe luchten en als het even kan een lekker temperatuurtje, zodat je deze tips kunt gebruiken.

 Fotografeer je nog op de automatische- of P-stand en wil je daarvan af?

Misschien is dan het ebook "Nooit meer op de automatische stand fotograferen" iets voor jou, waarin je stap voor stap wordt uitgelegd hoe te fotograferen in de half automatische stand en de handmatige stand.

Of volg een workshop of cursus, waarna je de camera beter hebt leren kennen en nooit meer op de automatische stand hoeft te fotograferen.

Vind je dit artikel leuk/interessant? Fijn als je het deelt!