BELICHTINGSDRIEHOEK: ISO waarden

 

 

Een veel vergeten stiefkind binnen de fotografie welke invloed heeft op de belichting.

 

Naast diafragma en sluitertijd behoort ISO als derde component in de belichtingsdriehoek. Met het juist instellen van deze drie componenten krijg je een goed belichte foto met de juiste kleuren en helderheid.

 

De belichtings driehoek

 

Een digitale foto wordt gemaakt zodra het licht door de lens gaat, de sluiter zich opent en het licht vervolgens op de sensor van de camera valt. De sensor registreert dit licht en zet het om naar een digitaal signaal, waardoor de foto opgeslagen kan worden.

 

De lichtgevoeligheid van de sensor noemen we de ISO-waarden. Hoe gevoeliger de sensor voor licht is hoe beter deze het licht kan 'zien', ook in omstandigheden waar weinig licht is. In het analoge tijdperk werden er filmrolletjes verkocht in diverse ASA, waarvoor standaard een rolletje met 100 ASA voor opnames op een heldere dag werden gebruikt.

Als je vervolgens 's avonds iets ging fotograferen moest je het rolletje van 100 ASA uit je camera halen en vervangen voor een lichtgevoeliger rolletje met bijv. 400 ASA. Asa was dus de lichtgevoeligheid van het filmrolletje.

Hoe hoger de ASA des te lichtgevoeliger was de film. Met ISO werkt dat precies hetzelfde. Alleen gaat het nu iets simpeler in zijn werk daar we alleen maar op een knopje van de camera hoeven te drukken om de lichtgevoeligheid van de sensor te wijzigen waardoor deze meer licht op kan nemen en er ook in minder gunstige lichtomstandigheden gefotografeerd kan worden.

De lichtgevoeligheid wordt weergegeven met een getal welke meestal begint bij 100 bij Canon en andere camera's en bij 200 bij de meeste Nikon camera's.

 

De reeks getallen ( zonder tussenstops) ziet er als volgt uit:

100 - 200 - 400 - 800 - 1600 - 3200 - 6400 - 12800

 

Zoals je ziet is elk getal een verdubbeling van het voorgaande getal en betekent dus ook een verdubbeling in de lichtgevoeligheid van de sensor. Hoe hoger de ISO, des te minder (lang) licht er op de sensor van de camera hoeft te vallen voor een goed belichte foto. Het diafragma kan dus kleiner worden gemaakt bij een hogere ISOwaarde waardoor je meer scherptediepte in je foto krijgt, of je kunt de sluitertijd verkorten zodat je geen last hebt van bewegingsonscherpte. Ook heel handig in donkere ruimtes waar je niet mag flitsen en geen statief mag gebruiken zoals in musea of in een kerk.

 

Het verhogen van de ISO-waarde heeft echter ook een nadeel en dat is ruis. Met ruis wordt bedoeld dat de foto er korreliger en minder scherp uitziet. Hoe kleiner de sensor van de camera des te eerder zie je ruis in de foto verschijnen bij het verhogen van de ISO. Een compactcamera heeft een kleinere sensor dan een spiegelreflex crop camera en deze heeft weer een kleinere sensor dan een full frame camera.

Sluitertijd 1/125 sec. Diafragma f16, ISO 1600

 

Sluitertijd 1/60 sec, diafragma f11, ISO 320

 

 

Sluitertijd 1/15 sec., diafragma f 2.8, ISO 2000. Geen ruis. Schilderij Rembrandt
Sluitertijd 1/15 sec., diafragma f 2.8, ISO 2000.

In de bovenste foto zie je veel ruis. Deze is dan ook genomen met een ISO-waarde van 1600.

Door de sluitertijd 1 stop te verlengen en het diafragma 1 stop te vergroten kon de ISO 2 stops naar beneden om toch dezelfde belichting te krijgen. Belangrijk is om de ISO te verhogen om de juiste instellingen te krijgen voor een goed belichte foto. Zet je Iso dus niet onnodig hoog daarmee voorkom je ruis. Maar als het niet anders kan dan is het een handig middel om toch je foto te kunnen maken en accepteer dan dat je de ruis niet kan voorkomen voor een goed belichte foto. In fotobewerkingsprogramma's is het nog mogelijk iets van de ruis weg te werken. Dat heeft echter weer als nadeel dat de scherpte van je beeld ook iets minder wordt.

 

De huidige camera's presteren steeds beter met hogere ISOwaarden. De twee bovenste foto's zijn genomen met een ouder model full frame camera ( Nikon D700). De derde foto is genomen met een nieuwer model full frame ( Nikon D750). Terwijl het oudere model veel ruis gaf op ISO 1600 gaf het nieuwere model op ISO 2000 nog steeds geen ruis.

 

Onder het mom van "voorkomen is beter dan genezen" kun je het beste voor jezelf uittesten tot welke waarde je de ISO van jouw camera kunt opschroeven zonder dat je ruis in je foto te zien krijgt. Het is namelijk wel heel erg jammer als je een uniek moment vastlegt of een prachtige (verre) reis maakt en achteraf blijkt dat je veel foto's hebt met ruis.

 

Met dit blogje heb ik de drie componenten die nodig zijn om een goed belichte foto te maken behandeld. Samen vormen ze de belichtingsdriehoek.

 

Wil je meer weten over fotografietechnieken, je camera leren kennen en betere foto's maken? Reserveer dan een plaatsje in de workshop  . Of bestel het e-book "Nooit meer op de automatische stand". 

 

Dit artikel delen:


Meer lezen? Hieronder vind je gerelateerde artikeltjes.



Reactie schrijven

Commentaren: 0

©2012 MRTfotografie / Marianne Rouwendal-Tollenaar| 

 Workshops | coaching | fotografie

 Op alle afbeeldingen & teksten op deze site berust auteursrecht. Reproductie alleen na voorafgaande schriftelijke toestemming.

Tel.: 06-22277959 | K.v.K.: 32169756 | BTW: NL001956344B29